Prawnik wyjaśnia zagadnienia prawne: Odstąpienie

Odstąpienie od umowy. Co to jest?

Odstąpienie od umowy jest ważnym narzędziem prawnym, które pozwala stronom zrezygnować z realizacji umowy w określonych przypadkach, prowadząc do unieważnienia jej skutków. Najczęściej spotykane jest:

odstąpienie od umowy na podstawie praw konsumenta, gdzie konsument ma prawo odstąpić od umowy bez podania przyczyny w ciągu 14 dni;

odstąpienie od umowy na podstawie przepisów o rękojmi, w przypadku wady towaru sprzedanego.

Prawo odstąpienia, które pozwala stronie umowy zrezygnować z zawartej umowy, wykonuje się poprzez złożenie drugiej stronie oświadczenia. Skutkiem odstąpienia jest nieistnienie umowy. Traktuje się umowę, tak jakby nie istniała od samego początku. W zależności od rodzaju umowy i przyczyn odstąpienia, skutki mogą być różne, ale generalną zasadą jest obowiązek zwrotu wzajemnych świadczeń.

Skutki prawne odstąpienia od umowy

> Unieważnienie skutków umowy

Odstąpienie od umowy oznacza, że umowa przestaje obowiązywać, a strony są zobowiązane do zwrotu tego, co sobie świadczyły (np. towarów, pieniędzy).

> Restytucja

Strony muszą zwrócić sobie wzajemne świadczenia, jeśli zostały już zrealizowane, np. konsument zwraca towar, a sprzedawca pieniądze.

> Odstąpienie a kara umowna

Czasem w umowie może być zastrzeżona kara umowna za odstąpienie od niej przez jedną ze stron. W takim przypadku odstąpienie może wiązać się z koniecznością zapłacenia określonej sumy.

Warunki odstąpienia od umowy

Odstąpienie od umowy nie zawsze jest możliwe i zależy od spełnienia określonych warunków, które mogą wynikać z umowy lub przepisów prawa. Mogą to być:

• Niewykonanie umowy. Strona ma prawo odstąpić od umowy, jeśli druga strona nie wykonuje swoich zobowiązań w odpowiednim czasie (np. sprzedawca nie dostarcza towaru).
• Wady rzeczy. Konsument ma prawo odstąpić od umowy w przypadku, gdy zakupiony towar jest wadliwy i nie można go naprawić lub wymienić.
• Prawo konsumenckie. W umowach zawieranych na odległość (np. przez internet lub telefon) konsument ma prawo do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni bez podania przyczyny (w Polsce reguluje to ustawa o prawach konsumenta).

Jak odstąpić od umowy

Aby odstąpić od umowy, należy złożyć drugiej stronie umowy oświadczenie o odstąpieniu. Zasadniczo prawo nie wymaga szczególnej formy odstąpienia, chyba że w umowie wskazano, że odstąpienie musi mieć formę pisemną. W praktyce jednak zaleca się, aby odstąpienie było złożone na piśmie dla celów dowodowych.

Odstąpienie może być złożone w terminie przewidzianym w umowie lub przepisach prawa. Po upływie tego terminu prawo do odstąpienia wygasa.

Podstawa prawna odstąpienia od umowy

Odstąpienie od umowy jest uregulowane w polskim Kodeksie cywilnym (art. 491–496 Kodeksu cywilnego). Może wynikać z dwóch głównych źródeł:

> Odstąpienie na podstawie umowy

Strony mogą z góry przewidzieć w umowie możliwość odstąpienia, określając warunki, w których jedna ze stron ma prawo zrezygnować z umowy.

> Odstąpienie na podstawie przepisu prawa

W niektórych sytuacjach prawo przewiduje, że strona ma prawo odstąpić od umowy, nawet jeśli nie jest to zapisane w samej umowie. Przykładem są umowy zawierane na odległość (np. przez internet) – konsument ma prawo odstąpić od umowy w ciągu 14 dni od jej zawarcia bez podania przyczyny, zgodnie z przepisami prawa konsumenckiego.

Prawnik konsumencki STB Kancelaria Prawna – Leszno pomaga w sprawach odstąpienia od umowy oraz egzekwowania wzajemnych świadczeń po odstąpieniu od umowy.