Prawnik wyjaśnia zagadnienia prawne: Kontakty z dzieckiem

Kontakty z dzieckiem to jedno z podstawowych praw zarówno rodziców, jak i dzieci, mające na celu budowanie więzi rodzinnych oraz zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego. W polskim prawie kontakty z dzieckiem są szczegółowo uregulowane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym (KRO). Pojęcie to obejmuje różne formy komunikacji oraz spędzania czasu, które umożliwiają rodzicom, a także innym bliskim osobom, utrzymanie relacji z dzieckiem, nawet w sytuacjach rozstania rodziców lub ograniczenia praw rodzicielskich. W artykule omówimy, czym są kontakty z dzieckiem, jakie przepisy je regulują, jak można je realizować oraz jakie są konsekwencje prawne niewykonywania ustalonych kontaktów.

Czym są kontakty z dzieckiem?

Kontakty z dzieckiem to wszystkie formy komunikacji i relacji między dzieckiem a jego rodzicem lub innymi osobami bliskimi, które nie są związane bezpośrednio z wykonywaniem władzy rodzicielskiej. Oznacza to, że nawet w sytuacjach, gdy jeden z rodziców ma ograniczone prawa rodzicielskie lub zostały one mu odebrane, wciąż ma on prawo do utrzymywania kontaktów z dzieckiem.

Zakres kontaktów z dzieckiem

Kontakty z dzieckiem mogą obejmować:

• Bezpośrednie spotkania – wizyty, wspólne wyjazdy, uczestnictwo w codziennym życiu dziecka (np. odprowadzanie do szkoły, zajęcia dodatkowe).
• Pośrednie formy komunikacji – rozmowy telefoniczne, wiadomości tekstowe, wideorozmowy czy inne formy komunikacji zdalnej.

Znaczenie kontaktów dla dziecka

Regularne i prawidłowo realizowane kontakty z rodzicem przyczyniają się do:

• budowania stabilności emocjonalnej dziecka,
• kształtowania jego tożsamości,
• utrzymania więzi z obojgiem rodziców, nawet w przypadku ich rozstania.

Podstawa prawna kontaktów z dzieckiem

Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Podstawowe regulacje dotyczące kontaktów z dzieckiem znajdują się w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Zgodnie z art. 113 KRO, kontakty z dzieckiem są prawem i obowiązkiem zarówno rodziców, jak i dziecka. W przypadku konfliktu rodziców sąd może uregulować kwestie kontaktów w formie orzeczenia.

Konwencja o prawach dziecka

Polska, jako sygnatariusz Konwencji o prawach dziecka, jest zobowiązana do zapewnienia dziecku prawa do kontaktów z obojgiem rodziców, chyba że jest to sprzeczne z jego dobrem.

Jak ustala się kontakty z dzieckiem?

Porozumienie rodziców

Najlepszym rozwiązaniem jest osiągnięcie porozumienia między rodzicami co do sposobu realizacji kontaktów z dzieckiem. Rodzice mogą ustalić:

• częstotliwość i czas spotkań,
• formy kontaktów (bezpośrednie, pośrednie),
• szczególne okoliczności, takie jak święta, wakacje czy urodziny.

Porozumienie to może zostać zatwierdzone przez sąd w celu nadania mu mocy prawnej.

Decyzja sądu

Jeśli rodzice nie są w stanie dojść do porozumienia, kwestia kontaktów z dzieckiem jest rozstrzygana przez sąd. W orzeczeniu sądowym określa się:

• harmonogram spotkań,
• zakres obowiązków i praw obu stron,
• ewentualne ograniczenia, takie jak nadzór kuratora podczas spotkań.

Kryteria decyzji sądu

Sąd kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. Ocenia m.in.:

• relację dziecka z każdym z rodziców,
• wiek dziecka i jego potrzby,
• możliwości logistyczne i mieszkaniowe rodzica,
• ewentualne zagrożenia dla dobra dziecka (np. przemoc, uzależnienia).

Realizacja kontaktów z dzieckiem

Dobrowolna realizacja

Najlepszym scenariuszem jest dobrowolne przestrzeganie ustaleń dotyczących kontaktów przez oboje rodziców. Współpraca między rodzicami ma kluczowe znaczenie dla komfortu emocjonalnego dziecka.

Nadzór kuratora

W sytuacjach konfliktowych lub gdy istnieje ryzyko dla dobra dziecka, sąd może zarządzić nadzór kuratora podczas spotkań. Kurator pełni rolę obserwatora i raportuje sądowi przebieg kontaktów.

Egzekwowanie kontaktów

Jeśli jeden z rodziców utrudnia realizację kontaktów, drugi rodzic może złożyć wniosek do sądu o egzekucję ustalonych zasad. Sąd może:

• Nałożyć karę finansową na rodzica utrudniającego kontakty,
• Zmienić wcześniejsze orzeczenie w celu zapewnienia lepszej realizacji kontaktów.

Ograniczenie lub zakaz kontaktów z dzieckiem

Przesłanki ograniczenia kontaktów

Kontakty z dzieckiem mogą zostać ograniczone, jeśli istnieją poważne przesłanki, że spotkania z rodzicem mogłyby zaszkodzić dziecku. Do takich sytuacji należą:

• stosowanie przemocy wobec dziecka,
• uzależnienia rodzica,
• brak zdolności do zapewnienia dziecku bezpieczeństwa podczas kontaktów.

Zakaz kontaktów

W skrajnych przypadkach sąd może orzec całkowity zakaz kontaktów, jeśli jest to konieczne dla ochrony dobra dziecka. Zakaz taki jest stosowany wyjątkowo, gdy istnieje realne zagrożenie dla zdrowia lub życia dziecka.

Problemy praktyczne w realizacji kontaktów

Konflikty między rodzicami

Jednym z najczęstszych problemów są konflikty między rodzicami, które mogą prowadzić do utrudniania kontaktów z dzieckiem. Dziecko często staje się wówczas narzędziem w sporach między dorosłymi.

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem

Rodzic, z którym dziecko mieszka na stałe, może utrudniać kontakty drugiemu rodzicowi, np. poprzez:

• odmowę wydania dziecka w ustalonym terminie,
• organizowanie zajęć kolidujących z terminami spotkań,
• negatywne nastawianie dziecka wobec drugiego rodzica.

Brak zaangażowania

Zdarzają się sytuacje, w których rodzic mający prawo do kontaktów nie korzysta z niego, co może prowadzić do poczucia odrzucenia u dziecka.

Znaczenie kontaktów dla dziecka

Rozwój emocjonalny

Regularne kontakty z obojgiem rodziców wspierają rozwój emocjonalny dziecka, budując poczucie bezpieczeństwa i więzi rodzinne.

Unikanie alienacji rodzicielskiej

Brak kontaktów dziecka z jednym z rodziców może prowadzić do alienacji rodzicielskiej, czyli sytuacji, w której dziecko traci więź emocjonalną z jednym z rodziców w wyniku manipulacji lub zaniedbań. Jeżeli alienacja rodzicielska jest powodowana celowym działaniem jednego z rodzica, warto skorzystać z pomocy prawnej, aby dowiedzieć się jak sobie z tym radzić.

Utrzymywanie tożsamości rodzinnej

Kontakty pozwalają dziecku utrzymać więzi z obojgiem rodziców, co jest istotne dla jego poczucia tożsamości i stabilności.

Podsumowanie

Kontakty z dzieckiem są fundamentalnym prawem zarówno rodziców, jak i dzieci, które ma na celu budowanie i utrzymanie relacji rodzinnych. W polskim prawie regulacje dotyczące kontaktów mają na celu ochronę dobra dziecka, jednocześnie umożliwiając rodzicom realizację ich praw i obowiązków. Ważne jest, aby rodzice starali się osiągnąć porozumienie w kwestii kontaktów, unikając konfliktów, które mogłyby negatywnie wpłynąć na dziecko. W sytuacjach spornych pomocny może być sąd, który, kierując się dobrem dziecka, określi zasady realizacji kontaktów.

Prawnik STB Kancelaria Prawna – Leszno prowadzi przed sądem sprawy o ustalenie kontaktów z dzieckiem oraz sprawy rozwodowe.

Powrót do > EDUKACJA PRAWNA